228 - De kwestie sluim(er)erwt

Vriend en collega Ludo Permentier legt het u even haarfijn uit. Zodat u weet wat u eet.

Sluimer

"Met een sublieme borst van duif, begeleid door sluimererwten, groene boontjes en puree van zoete aardappel" (DSMagazine, 14 mei)

Pelerwt. Hebt u dat woord van de eerste keer goed gelezen? Of liep u vast toen u voorbij peler was gekomen? Dat zou me niet verbazen, want we lezen nu eenmaal niet letter voor letter, maar zoeken vertrouwde lettergrepen of woorden, en peler lijkt verdomd sterk op een Nederlands woord. Hetzelfde verschijnsel doet zich voor bij woorden als kerstomaat en kassabotage.
Misschien heeft die psychologische oplichterij meegespeeld toen het woord sluimerwt onder onze ogen ongemerkt uitgegroeid is tot sluimererwt. Ongemerkt, behalve voor Relinde Baeten, die me een mailtje stuurt waarin ze De Standaard-medewerker Bruno Vanspauwen eerst honingzoet prijst om zijn 'voortreffelijke restaurantbesprekingen' en hem dan in het vel snijdt met de opmerking dat hij zijn grondstoffen niet goed benoemt. Het is een woord waar je ogenblikkelijk verliefd op wordt, sluimererwt, geeft ze toe, maar het is fout.
Nee, mijn collega's in Den Haag hebben er nog nooit van gehoord. Bij Albert Heijn verkopen ze die groente niet. Wel bij Delhaize. En Google haalt met plezier negenduizend pagina's boven met recepten, afbeeldingen en wetenswaardigheden over het leven van de sluimererwt. Allemaal uit België. Van Dale kent het woord niet. Het Prisma Handwoordenboek wel en noemt het een Belgisch-Nederlandse variant van sluimerwt. Dat is een erwt die met de schil gegeten wordt. Logisch, want sluim is een oud woord voor schil. Peultje is een synoniem. Dat krijgen mijn collega's het liefst op hun bord.
Laten we het Belgische woord toch met liefde koesteren aan onze sublieme borst en de groente met smaak verorberen. Er zijn wel meer vormen die er in de loop van de geschiedenis letters en lettergrepen bij hebben gekregen. En de wakkere Relindes die dat als eersten opmerkten, zullen het ook fout hebben genoemd.
Neem de rest van die erwt. Aan de vorm zie je al dat daar iets curieus mee aan de hand is. We spreken dat uit als ert, en als iemand erwwwt zou zeggen, dan heet dat spellinguitspraak. Daarmee zit de erwt in het hokje van het ambt en de thuis. De 'overbodige' medeklinkers zijn vingerafdrukken van onze voorouders.
Erwten kenden ze in de middeleeuwen als erweten. Die w werd toen nog uitgesproken. Als we verder teruggaan in de tijd komen we bij Germaanse vormen als erwit (Oudsaksisch) en arawiz (Oudhoogduits). Die woorden zijn verwant met het Latijnse ervum (peulvrucht).
De klank w is dus in de loop van de jaren weggeschuurd, maar de letter w is als een blindedarmaanhangsel blijven zitten. Elke keer als iemand voorstelde hem te schrappen, vond iedereen dat erten toch niet zo lekker konden zijn als erwten.
Als het uitzicht van een woord de smaak bepaalt, zou de sluimererwt dan niet smakelijker zijn de sluimerwt?